Wie ben IK? Veelzeggende portretten in de eerste schoolweken van OBS Pierre Bayle

OBS Pierre Bayle startte schooljaar 2020/2021 met bijzondere aandacht voor de Gouden Weken: de eerste periode met nieuwe klassen, die essentieel is voor de groepsvorming. Het docententeam vroeg aan beeldend docent Vanessa Obinu of zij aan de slag wilde gaan met samenwerking, (lichaams)taal en de impact die woorden kunnen hebben op een ander. “Best serieus zeg maar”, aldus Vanessa met een knipoog. Zij maakte een reeks portretlessen rondom de vraag: Wie ben IK? Kijk mee naar het wonderlijke groepsproces en de prachtige portretten.

Wat zie je?
De leerlingen beginnen de eerste les met het bestuderen van het werk van Peter de Vito. Deze fotograaf maakt portretten waarbij (voor)oordelen van andere mensen op het gezicht te lezen zijn. “Wat zie je?” Vraagt Vanessa aan haar groep. “Zijn het complimenten? Kwetsend? Waarom zou de kunstenaar die woorden zo op het gezicht geplaatst hebben?” Vervolgens krijgen de leerlingen nieuwe foto’s aangereikt en omschrijven ze in groepjes wat ze zien. Met stempels laten ze hun inDRUK achter op het portret: woorden die puur het uiterlijk omschrijven, zoals rood haar, sproeten of lange nek, maar ook karaktereigenschappen, emoties, beroepen en namen. Vanessa blikt terug: “Bij het nabespreken viel het op dat veel kinderen karaktereigenschappen toeschreven aan de portretten, terwijl ze niks over diegene wisten. Er werden soms best gemene dingen gezegd. Ze vonden het zelf eigenlijk wel verrassend dat ze dat bedacht hadden door het zien van iemands haar of kleren.”

Een beter beeld van je klasgenoten
Nu gaat de aandacht naar de klas. Hoe goed kennen ze hun klasgenoten eigenlijk? Weten ze van elkaar hoeveel broertjes of zusjes ze hebben en wat ze de allermooiste kleur van de wereld vinden? En als je het niet weet, wat doe je dan? Juist: dan vraag je het! De uitkomsten van de mini-interviews worden in woordwebben gevangen. Met de nabespreking van vorige week nog in gedachten, gingen ze uit zichzelf heel bewust naar positieve woorden zoeken. Vanessa vraagt de leerlingen om de woorden die écht bij iemand passen, op elkaars gezicht te plakken. Ze gebruiken transparante plakkertjes, net als in de foto’s van Peter de Vito. Zo fotograferen ze elkaar. Dat levert niet alleen mooie portretten op; ze hebben elkaar ook weer een stukje beter leren kennen.

Zelfportretten
Dan verschuift de aandacht van het beeld van de ander naar henzelf: van het fotoportret maakt iedere leerling een getekend zelfportret. Ze krijgen alle vrijheid om te bedenken hoe zij zichzelf willen laten zien. Vanessa: “Je kan natuurlijk je gezicht tekenen, met je eigen unieke haren, neus, ogen en mond. Maar je maakt het nog meer jij wanneer je verbeeldt wat je leuk of lekker vindt, wat je lievelingssport is of wat je later worden wilt. Vraag aan jezelf: Wie ben IK?” De week erna is het Kinderboekenweek. Het thema is ‘En toen?’. In de laatste les maken ze daarom een zelfportret in het teken van de eigen, kleine geschiedenis. “Dat je vroeger bijvoorbeeld in Afrika voetbalde op straat. Of dat je graag met autootjes speelde. Of die keer dat je jezelf geschminkt had.” legt Vanessa uit. Iedere leerling kiest een aspect van zijn persoonlijke geschiedenis en verwerkt dat in een nieuw, laatste zelfportret. Dan zijn ze klaar en kijken ze terug op hun portrettenserie.

Open sfeer
De leerlingen zijn nu een paar weken bezig geweest met thema’s als oordelen, vooroordelen en de indruk die je achterlaat met woorden. Tegelijk hebben ze hiermee de kans gekregen om zichzelf én elkaar beter te leren kennen in deze Gouden Weken. Vanessa: “Ze vonden het gaandeweg steeds makkelijker om zichzelf te laten zien, ook omdat ze steeds positiever op elkaar reageerden. Het was mooi om te zien hoe respectvol ze met elkaar omgingen.”